“Samen oppakken wat belangrijk is.” Met die woorden opende staatssecretaris Jean Rummenie het werkcongres en startte officieel ons fieldlab. Er waren zo’n 100 mensen aanwezig: beleidsmakers van rijk, provincies en gemeenten, ketenpartijen, kennispartners en natuurlijk boeren. Samen legden we de eerste bouwstenen voor het fieldlab. Ook was Aad Straathof aanwezig, die op zijn eerste dag als gedeputeerde van de provincie Zuid-Holland onze aftrap kracht bijzette. Net als Ines de Ridder, wethouder van de gemeente Nieuwkoop.
Verschillende sprekers deelden hun nieuwste kennis en inzichten. De presentaties kan je hieronder bekijken en downloaden:
De aanwezigen gingen uiteen en namen deel aan een van de vijf deelsessies. De belangrijkste conclusies vind je hieronder.
Sessie: Experimenteerruimte en financiën
Een melkveehouder zei: “Als ik niet weet waar ik “mijn kop in steek” (risico’s vergunningen, regels, boetes), steek ik mijn kop niet boven het maaiveld.”
Om nieuwe manieren te vinden, moet je af kunnen wijken van de bestaande regels. Als de ruimte om af te wijken van de regels duidelijk is, komt de volgende uitdaging: geld. Voor innovatie zijn subsidies, gunstige leningen en rentekortingen belangrijk. Maar er is meer nodig: een stimulerings- en garantiefonds. Dit fonds moet zowel een beloning geven voor het verminderen van emissies (stimuleren) als een vangnet bieden als een innovatie onverwacht niet werkt (garantie).
Sessie: Additionaliteit en afspraken met stakeholders
Het additionaliteits vraagstuk: is alle stikstofwinst nodig voor natuur en milieu? kan je niet per individueel project beantwoorden. Het vraagstuk moet in de breedte aangepakt worden, voor alle sectoren samen, en vastgelegd in maatregelenprogramma’s en wet- en regelgeving (stok achter de deur). Dit kan het beste via een programmatische aanpak op gebiedsniveau geborgd worden.
Ons fieldlab helpt hierbij door het verzamelen van betrouwbare praktijkdata. Daarmee verbeteren we de monitoring van melkveebedrijven en kunnen we innovaties beter toetsen. Zo ontstaat er ook ruimte voor nieuwe vergunningen.
Sessie: Kringlooplandbouw en onderzoeksvragen
- We willen eigenlijk vooral een emissiearme landbouw – dat is duidelijker dan de term kringlooplandbouw.
- De 120 koploperbedrijven moeten goed vergeleken kunnen worden. Daarvoor zijn duidelijke kengetallen nodig.
- Er moet een onafhankelijke autoriteit bepalen of doelstellingen gehaald worden.
Sessie: Meten en monitoren
Het additionaliteits vraagstuk: is alle stikstofwinst nodig voor natuur en milieu? kun je niet per individueel project beantwoorden. Het vraagstuk moet in de breedte aangepakt worden, voor alle sectoren samen, en vastgelegd in maatregelenprogramma’s en wet- en regelgeving (stok achter de deur). Dit kan het beste via een programmatische aanpak op gebiedsniveau geborgd worden.
Ons fieldlab helpt hierbij door het verzamelen van betrouwbare praktijkdata. Daarmee verbeteren we de monitoring van melkveebedrijven en kunnen we innovaties beter toetsen. Zo ontstaat er ook ruimte voor nieuwe vergunningen.
Sessie: Vergunningverlening koplopers
Fieldlab Groene Hart zoekt naar manieren om vooruit te komen, ondanks de huidige onzekerheid. Binnen het fieldlab gaan we emissieruimte reduceren via een gedoogsituatie, als tussenstap naar nieuwe regels. Door goede informatie te geven over wat we wel zeker weten en wat niet, maken we risico’s aanvaardbaar.
Voor boeren betekent dit dat zij een afweging moeten maken tussen de voordelen van meedoen aan het fieldlab en de mogelijke risico’s. Voor de provincie betekent het dat zij goed moet afwegen hoe regels passen bij zowel natuurdoelen als de sociaal-economische situatie van boeren.
Discussiepanel
Het discussiepanel, bestaande uit Elbert Roest, van het Regieorgaan voor duurzame veehouderij, Britta Schaffmeister van het Nationaal Platform experimenteerlocaties, Henk Kievit, van Fieldlab Food Valley, Wim de Vries, hoogleraar Integrale stikstofanalyse en melkveehouder en Public Affairs van FrieslandCampina, Gerrit van Schaik. Zij bespraken vragen als: is Nederland in 2030 weer koploper in duurzame landbouw? En: Is ons fieldlab groot en snel genoeg om verschil te maken?
Tips waren onder andere: deel tussentijdse resultaten, maak het zo eenvoudig mogelijk, gebruik toegankelijke taal en besteed ook aandacht aan de sociale samenhang tussen deelnemers. Alleen kennis delen is niet genoeg.
Slotwoord van de boeren
Boeren en bestuurders van ons fieldlab Jasper van Beek (KTC Zegveld), Cees van der Wel en Bert-Jan Verboom, beiden van Boeren met Perspectief, sloten de dag af. Zij hadden de bijeenkomst als waardevol ervaren. De stappen die gezet moeten worden om vooruit te komen met een gezamenlijke aanpak in het Groene Hart om emissies te verminderen en de natuur te herstellen worden steeds duidelijker. De bereidheid om samen te werken is duidelijk aanwezig dus “nu snel aan de slag” besloten zij de dag.